Berdewamiya Rageşiya Meydanî Rêkeftina 10ê Adarê Dîsa Dixe Nav Pirsandinê

Daneyên meydanê û yên siyasî li hev tên nîşan didin ku hikûmeta veguhêz ya Sûriyê di bicîhanîna piraniya bendên rêkeftina 10ê Adarê de, li Şamê di navbera serokê hikûmeta veguhêz, Ehmed el-Şer’i, û fermandarê giştî yê Hêzên Sûriyya Demokratîk (QSD), Mezlûm Ebdî de hatiye îmzekirin, pêşveçûnek hindik bi dest xistiye. Rêkeftin ji heşt xalên sereke pêk tê, armanc dikin çarçoveyek ji bo çareseriyek siyasî û aramiya berfireh li welêt ava bikin.

Li gorî çavkaniyên agahdar, hikûmeta veguhêz di hefteyên dawî de li ser xala têkildarî tevilîkirina QSDê di nav saziyên dewletê de sekiniye, bê ku gavên zelal ber bi xalên din ên têkildarî pêvajoya siyasî, agirbest, vegera kesên koçber û xurtkirina hevgirtina civakî ve bavêje. Ev çavkanî dibînin ku nebûna bicîhanîna berfireh a xalên mayî bûye sedema ji nû ve destpêkirina rageşiyên ewlehiyê li hin deveran.

Tevî ku peymana 10ê Adarê di serê nîqaşên siyasî yên navneteweyî de bû, di nav de civîna di navbera Serokê Amerîka Donald Trump û serokê hikûmeta veguhêz de di 10ê Cotmehê de, her wiha civînek sêalî ku wezîrên derve yên Dewletên Yekbûyî, Tirkiye û hikûmeta veguhêz tê de beşdar bûn, aliyê Amerîkî tekez li ser pêwîstiya pabendbûna tevahî bi bendên peymanê re wekî gavek bingehîn ber bi aramiya li Sûriyê ve kir.

Xalên sereke yên peymanê garantîkirina beşdariya siyasî ji bo hemî Sûriyan, naskirina civaka Kurd wekî pêkhateyek yekgirtî ya dewleta Sûriyê, agirbestek berfireh, tevilîkirina saziyên sivîl û leşkerî yên li bakur û rojhilatê Sûriyê di nav avahiyên dewletê de, misogerkirina vegera kesên koçber, têkoşîna li dijî terorîzm û redkirina gotinên nefretê ne.

Li ser erdê, raporên herêmî destnîşan dikin ku deverên li Bakur Û Rojhilatê Sûriyê, û her weha taxên Şêx Meqsûd û Eşrefiyê yên Helebê, di deh rojên borî de ji 16 êrîşan zêdetir û bûyerên hedefgirtinê dîtine. Hin ji van êrîşan ji hêzên girêdayî Hikûmeta Veguhêz ya Sûriyê ve girêdayî ne, hinên din jî ji şaneyên DAIŞê yên li Reqa, Dêra Zorê û Tebqa ve girêdayî ne. Ev pêşketin nebûna pabendbûna pratîkî ya xala agirbesta di peymanê de destnîşankirî nîşan didin.

Hêzên Sûriya Demokratîk (QSD) îdîa dikin ku wan êrîş paşve xistine û “ji bo parastina aramiyê dixebitin”, di heman demê de Hikûmeta Veguhêz ya Sûriyê şîroveyek rasterast li ser tewanbariyên binpêkirina agirbestê nedaye.

Bi hezaran kesên koçber ên li stargehên di nav deverên Rêveberiya Xweser de li benda vegera xwe ne, ji ber nebicîhanîna madeya 5an a peymanê, tê de garantîkirina vegera ewle û parastina niştercihan heye.

Raporên medya yên ji dezgehên fermî û yên girêdayî Hikûmeta Veguhêz nîşan didin ku gotinên siyasî berdewam dikin bi madeya 7an a peymanê re nakok in, ku redkirina bangên ji bo parçekirinê û gotinên nefretê, û pêşvebirina jiyana hevbeş destnîşan dike.

Berevajî vê, saziyên Rêveberiya Xweser li Bakur û Rojhilatê Sûriyê dibêjin ku ew ji bo bicîhanîna tevahiya peymanê zextê dikin, sepandina wê wekî pêşşertek bingehîn ji bo çareseriyek siyasî ya berfireh û misogerkirina yekîtî û aramiya welêt dibînin.

Tê texmînkirin ku di hefteyên pêş de lêkolînek navneteweyî ya zêdetir li ser çarenûsa peymanê were dîtin, ji ber ku hîn jî nîşanên zelal di derbarê mekanîzmayên bicîhanînê an garantiyên pêwîst ji bo pêşîgirtina li zêdebûna aloziyê de tune ne.